روغن‌های معدنی (Mineral Oils) ترکیباتی مشتق‌شده از نفت خام هستند که به‌طور گسترده در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها، بالم لب و محصولات مراقبتی مو استفاده می‌شوند. این ترکیبات، به دلیل قیمت پایین، ماندگاری بالا و ایجاد حس نرمی بر روی پوست، مورد توجه صنایع آرایشی قرار گرفته‌اند. اما مطالعات نشان داده‌اند که برخی از انواع روغن‌های معدنی ممکن است اثرات نامطلوبی بر روی سلامت انسان و محیط زیست داشته باشند.
انواع روغن‌های معدنی و کاربردهای آن‌ها
- پارافین مایع (Liquid Paraffin یا Mineral Oil USP/BP)
کاربردها: در مرطوب‌کننده‌ها، کرم‌های محافظتی، لوسیون‌های بدن و محصولات مراقبتی کودک استفاده می‌شود.
خطرات: ممکن است باعث بسته شدن منافذ پوست (کومدون‌زا) شده و روند طبیعی دفع سموم پوست را مختل کند.
- وازلین (Petrolatum یا Petroleum Jelly)
کاربردها: در بالم‌های لب، کرم‌های ترمیم‌کننده و محصولات محافظتی پوست استفاده می‌شود.
خطرات: وازلین تصفیه‌نشده می‌تواند حاوی هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) باشد که به‌عنوان ترکیبات سرطان‌زا شناخته می‌شوند.
- سیلیکون‌ها (Dimethicone و Cyclopentasiloxane)
کاربردها: در نرم‌کننده‌های مو، محصولات ضدچروک و پرایمرهای آرایشی به‌کار می‌روند.
خطرات: استفاده طولانی‌مدت ممکن است باعث تجمع روی پوست شده و مانع تنفس طبیعی آن شود. برخی انواع سیلیکون‌ها تجزیه‌پذیر نیستند و آلودگی محیطی ایجاد می‌کنند.
- اوزوکریت (Ozokerite) و میکروکریستالین وکس (Microcrystalline Wax)
کاربردها: در رژلب‌ها، بالم لب و کرم‌های محافظتی کاربرد دارند.
خطرات: برخی ترکیبات این گروه، به‌ویژه در صورت عدم تصفیه کامل، ممکن است حاوی آلاینده‌هایی باشند که به مرور زمان در بدن تجمع یابند.
خطرات بالقوه روغن‌های معدنی
- ایجاد حساسیت و التهاب پوستی
برخی مطالعات نشان داده‌اند که روغن‌های معدنی به دلیل ماهیت انسدادی خود می‌توانند باعث تشدید آکنه، جوش‌های زیرپوستی و واکنش‌های حساسیتی شوند.
- تجمع در بدن و احتمال اثرات سرطان‌زا
هیدروکربن‌های اشباع معدنی (MOSH) و هیدروکربن‌های آروماتیک معدنی (MOAH) دو دسته از ترکیبات موجود در روغن‌های معدنی هستند که در برخی مطالعات، ارتباط آن‌ها با تجمع در بافت‌های بدن و احتمال اثرات سرطان‌زا بررسی شده است.
- آلودگی محیطی
برخی ترکیبات موجود در این روغن‌ها، به ویژه سیلیکون‌های حلقوی، تجزیه‌پذیر نیستند و می‌توانند وارد زنجیره غذایی و اکوسیستم‌های طبیعی شوند.
ساختارهای شیمیایی فضایی برخی ترکیبات کلیدی
نتیجه‌گیری
در حالی که روغن‌های معدنی نقش مهمی در صنعت آرایشی و بهداشتی دارند، بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که برخی از انواع آن‌ها می‌توانند اثرات نامطلوبی بر روی سلامت انسان و محیط زیست داشته باشند. بنابراین، آگاهی مصرف‌کنندگان از ترکیبات مورد استفاده در محصولات آرایشی و بهداشتی و انتخاب گزینه‌های ایمن‌تر، می‌تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کند.
منابع و رفرنس‌ها
Barel, A. O., Paye, M., & Maibach, H. I. (2009). Handbook of Cosmetic Science and Technology. CRC Press.
Fiume, M. M., Heldreth, B., Bergfeld, W. F., Belsito, D. V., Hill, R. A., Klaassen, C. D., … & Shank, R. C. (2015). Safety Assessment of Mineral Oil. International Journal of Toxicology, 34(2_suppl), 5S-24S.
Loden, M. (2003). Role of topical emollients and moisturizers in the treatment of dry skin barrier disorders. American Journal of Clinical Dermatology, 4(11),